ĐINH CƯỜNG
Để
nhớ tác giả Bên kia sông Đuống
thắp
cây hương cho thi sĩ Hoàng Cầm
(
6-5-2010 – 6-5-2015 )
-
Hoàng Cầm
phóng bút dinhcuong
Tôi có một niềm tin
Chắc chắn như đinh đóng cột
Ngày mai anh nhắm mắt
Đi sau linh cữu anh
Ngoài bạn hữu gia đình
Có cả con sông Đuống!...
(
Phùng Quán )
Thật
vậy anh Phùng Quán, anh cũng đã ra đi
ngậm
ngùi. trước Hoàng Cầm 15 năm. [1]
nhớ
những ngày Trăng Hoàng Cung ở Huế …
nhớ
chiếc áo đầy chữ ký bạn bè anh luôn khoác ngoài
Tôi
nhớ Hoàng Cầm. nhìn anh về ngồi bên sông Đuống [2]
như
mơ hồ nhớ những hình ảnh cũ xa xưa. mơ hồ
một
đêm nào trên Việt Bắc, nghe tin cảnh tượng
Lạc
Thổ làng anh bị quân Pháp chiếm. nơi đó còn
bố
mẹ già, vợ và 3 người con. có kịp tới nơi an toàn ...
Đột nhiên,như từ thôn xóm nào xa, vang
vọng ngay
bên tai tôi một giọng như hát, như
than thở, như ru em,
một giọng nữ trong trẻo, nghe rõ mồn một,
nhưng nghe
như lúc tôi còn thơ dại:
Em ơi! Buồn làm chi
Anh đưa em về sông Đuống
Ngày xưa...cát trắng phẳng lì
Trên cái bàn gỗ ọp ẹp kê sát giường ngủ,
đã sẵn cái bút chì
và mấy tờ giấy học sinh, đúng lúc nghe
những lời vang vọng
từ đâu ấy tôi vội vàng ghi nhanh, rất
nhanh, sợ nó tan biến mất.
ghi được ba dòng ấy thì hệt như người
đào đất thăm dò mạch
nước ngầm, chợt có đôi ba tia nước
trong vắt phun lên, thế là tôi
viết tiếp ngay những lời đang tuôn ra,
bật ra dưới ánh sáng
chập chờn của ngọn đèn dầu sở …
Nguyên Hồng cùng đi chiến dịch Việt Bắc,
ở cùng phòng,
người bạn đầu tiên, một sáng tháng
4-1948 đã được tôi đọc
cho nghe và Nguyên Hồng cảm động khóc.
nói chép làm 3 bản
để đưa chú giao liên chuyển đi đăng
các báo ...
vào khoảng 6-1948, có một điều làm tôi
ngạc nhiên là một tờ báo
mà anh Nguyên Hồng không gửi bài thơ
thì lại đăng trọn
bài thơ “ Bên kia sông Đuống.”. đó là
báo Cứu Quốc do hai anh
Như Phong và Tô Hoài đảm nhiệm từ khi
“dọn nhà “ ở Hà Nội
lên rừng sâu Việt Bắc. báo khổ nhỏ, in
trên giấy bản loại xoàng , chỗ dày chỗ mỏng,
chữ in cũng đôi lúc lờ mờ khó đọc.
Nâng trang báo trên tay, tôi rưng rưng nước mắt ...[3]
Nhớ
năm 1988 anh vào Sài Gòn, ghé thăm chúng tôi nhiều lần, khi bên nhà Trịnh Công
Sơn. khi nơi studio nhỏ bé của tôi ở Tân Định. Nhớ vóc dáng anh gầy cao, đầu đội
chiếc mũ trắng đã cũ, mái tóc bạc rẽ giữa, dáng ngồi lưng hơi khòm, Khuôn mặt
và đôi mắt luôn như mơ màng về một nơi chốn nào u hoài, xa xăm... Tôi quý mến
anh như một thi sĩ đúng nghĩa nhất, môt
tác giả có nhiều bài thơ như thần
linh, như làm mới lại cái thế giới của
quan họ nơi quê anh, mà mẹ anh là người
đẹp mặc chiếc váy lụa kiểu Đình Bảng đúng mốt nhất, khi chưa đi lấy chồng, là cha
anh sau này, là người thiếu nữ hát quan họ nổi tiếng khắp vùng Tiên Du, Thuận
Thành ( hai huyện ở tả ngạn và hữu ngạn sông Đuống thuôc tỉnh Bắc Ninh )
...Ở
trong tôi thì luôn luôn cái tâm thức làm việc nhiều hơn trí thức, nhất là với
toàn tập Về Kinh Bắc, tôi
đã huy động tất cả lực của mình: cả thể lực, trí lực, tâm lực và đương nhiên ở
tôi, thần lực thường tự dộng làm bật rất nhiều những lời thơ, lắm khi tưởng như
vô nghĩa, mà ngay chính bản thân tôi cũng không hiểu những từ ngữ mình viết ra
mang ý nghĩa cụ thể gì . Ai hỏi tôi Lá Diêu Bông, Cỏ Bồng-thi là là gì, cỏ gì, ở
đâu? Tôi chịu không giải thích được…[4]
Lá
Diêu Bông như một điệu nhạc êm đềm, nhiểu khi tôi nghĩ thêm, như một điệu Blues
Jazz mà người ca sĩ có thể hát thêm vào khi hứng thú một đoạn như vô nghĩa
nhưng lại rất tuyệt vời…
Thì
ra, Hoàng Cầm vẫn là một nghệ sĩ đích thực trong tôi. Lần cuối tôi đến thăm anh
ở ngõ 43 Lý Quốc Sư – Hà Nội, năm 1999 cùng với Nguyễn Huy Thiệp. Anh đã để sẵn
cánh cửa không khép để lên căn gác rất hẹp
ở tầng trên...Chúng tôi cùng ngồi bên anh trên chiếc chiếu trải giữa sàn...anh
đang nằm hút thuốc phiện ( thời kỳ cuối đời, anh được phép hút ). Ôi lại cái
hương thơm ảo mộng ấy... một buổi xế trưa Hà-Nội oi bức. anh mặc chiếc áo thun lá...vẫn khuôn mặt trầm tư,
u hoài, luôn thương quý bạn.
Trưa
nay nằm nhớ anh, anh như con sông Đuống chảy mải miết trong lòng người...
Virginia, May 3 , 2015
Đinh Cường
[1]
Phùng Quán , tên thật
sinh
năm 1932 tại Huế - mất năm 1995
tại
Hà Nội ,thọ 64 tuổi
[2]
Hoàng Cầm, tên thật Bùi Tằng Việt
sinh
năm 1922 tại Bắc Giang
mất
năm 2010 tại Hà Nội, thọ 88 tuổi
[3]
và [4] Hoàng Cầm văn xuôi
nhà
xuất bản Văn Học 1999
(
Sông Đuống bắt nguồn từ đâu, trang 170, trang 194 )
-
Sông Đuống, một nhánh của Sông Hồng
chảy
ngang qua huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh .
- Đinh Cường - Hoàng Cầm
studio dinhcuong - Tân Định – Sài Gòn 1988
studio dinhcuong - Tân Định – Sài Gòn 1988
- Thủ bút
Hoàng Cầm
2 đọan bài thơ Bên kia sông Đuống
- Hoàng Cầm
bên sông Đuống - 1996
